TCMB Kripto Para Yönetmeliği: Kapsamlı Rehber ve Sıkça Sorulan Sorular

TCMB Kripto Para Yönetmeliği Nedir?

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 2021 yılında yayınlanan ‘Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik’ ile Türkiye’de kripto para ekosistemine yönelik ilk resmi düzenlemeleri hayata geçirdi. Bu yönetmelik, kripto varlıkların ödeme aracı olarak kullanılmasını yasaklarken, borsalar ve kullanıcılar için kritik kurallar belirledi. TCMB’nin bu adımı, finansal istikrarı korumak ve vatandaşları olası risklere karşı bilinçlendirmek amacını taşıyor.

Temel Düzenleme Maddeleri ve Kısıtlamalar

TCMB kripto para yönetmeliğinin ana hükümleri şunlardır:

• Ödeme yasağı: Kripto varlıkların mal/hizmet alımında veya elektronik ödemelerde kullanılması kesinlikle yasaklandı.
• Hizmet kısıtlamaları: Finansal kuruluşların kripto varlık alım-satımı, saklama veya transferine aracılık etmesi engellendi.
• Borsa yükümlülükleri: Kripto borsalarının müşteri fonlarını ayrı hesaplarda tutması ve düzenli denetimlere tabi olması zorunlu kılındı.
• Müşteri doğrulama: Borsaların KYC (Müşterini Tanı) prosedürleri uygulayarak kullanıcı kimliklerini teyit etmesi gerekiyor.

Kullanıcılar ve Şirketler Üzerindeki Etkileri

Bireysel kullanıcılar açısından en önemli etki, kripto paralarla alışveriş yapma imkanının ortadan kalkmasıdır. Ancak yatırım amaçlı alım-satım işlemleri yasak kapsamında değil. Kripto borsaları ise şu değişikliklerle karşılaştı:

• Bankacılık düzenlemelerine benzer mali raporlama standartları
• Müşteri varlıklarının %80’ini soğuk cüzdanlarda saklama zorunluluğu
• Şüpheli işlem bildirimi için MASAK’a entegrasyon
• Minimum 5 milyon TL ödenmiş sermaye şartı

Türkiye’nin Kripto Para Stratejisi ve Gelecek Projeksiyonları

TCMB ve Hazine Bakanlığı, Dijital Türk Lirası projesiyle merkez bankası dijital parası (CBDC) geliştiriyor. 2024-2025 döneminde pilot uygulamaların başlaması planlanırken, mevcut kripto yönetmeliğinin de revize edilmesi bekleniyor. Uzmanlar, önümüzdeki dönemde şu gelişmelerin olabileceğini öngörüyor:

• Kripto vergilendirme modelinin netleşmesi
• Lisanslı borsalar için teknik standartların belirlenmesi
• DeFi (Merkeziyetsiz Finans) platformlarına yönelik özel düzenlemeler
• Kripto varlık sınıflandırmasının AB standartlarıyla uyumlu hale getirilmesi

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

TCMB kripto para yasağı hangi işlemleri kapsıyor?

Yasak sadece ödeme amaçlı kullanımı kapsar. Borsalardan kripto varlık alım-satımı, transferi veya saklanması yasak değildir. Örneğin, Bitcoin ile araba satın almak yasakken, yatırım için Bitcoin almak serbesttir.

Kripto borsaları hangi koşullarda faaliyet gösterebilir?

Borsaların TCMB ve SPK (Sermaye Piyasası Kurulu) denetiminde lisans alması, müşteri fonlarını ayrı hesaplarda tutması, siber güvenlik sertifikalarına sahip olması ve şüpheli işlemleri anında bildirmesi gerekiyor. Ayrıca 2023 itibarıyla tüm borsaların Türkiye’de şirket kurması zorunludur.

Kripto paralar vergilendiriliyor mu?

2024 itibarıyla Türkiye’de kripto varlık kazançları için özel vergi düzenlemesi bulunmuyor. Ancak gelir vergisi kapsamında değerlendirilebilir. Yurtdışı borsalarda yapılan işlemlerde ise kaynak ülkenin vergi kuralları geçerlidir.

Dijital cüzdan kullanımı yasak mı?

Kişisel dijital cüzdanlarda kripto varlık saklamak tamamen yasaldır. Yönetmelik sadece ticari işletmelerin ödeme altyapısı olarak kripto kullanımını engellemektedir. MetaMask, Trust Wallet gibi cüzdanların kullanımında herhangi bir kısıtlama yoktur.

Yönetmeliğe uyulmamasının cezası nedir?

Kripto varlıklarla ödeme kabul eden işletmelere 700 bin TL’ye kadar idari para cezası uygulanır. Lisanssız faaliyet gösteren borsalar için ise cezalar 2 milyon TL’yi aşabilir ve faaliyet izinleri iptal edilir. Ağır vakalarda hapis cezaları söz konusu olabilir.